دفاع و ضد حمله شطرنج
دفاع و حمله شطرنج چیست؟
شطرنجبازی که در گسترش عقب مانده باشد و مورد حمله حریف قرار داشته باشد چه باید بکند؟ استراتژی او عبارت خواهد بود از دفاع یعنی دفع تهدیدها و خطرها و درصورت امکان ضد حمله یا حمله متقابل یعنی جبران عقب ماندگی گسترشی و دست زدن به اقدامات متقابل.
اگر به دلیل وجود نقطه ضعیفی به لاک دفاعی فرو رفته باشیم. وظیفه ما در امر دفاع عبارتست از ایجاد مانع در راه حمله حریف و تلاش برای رفع نقطه ضعف مثلا راندن پیاده عقب افتاده یا تعویض پیاده منفرد و غیره.
برخی دفاع شطرنج را به حمله ترجیح می دهند یا بالعکس اما اگر بخواهیم می توان گفت: که در حمله و چه در دفاع باید مهارت و تلاش به خرج داد. استادان شطرنج هم حمله را به خوبی اداره می کنند و هم در دفاع مهارت دارند. اما با دفاع نمی توان به پیروزی رسید مگر آنکه مهاجم مرتکب اشتباه جدی شود یا قربانی غلط بدهد.
روش دفاع را باید با توجه به ویژگیهای حمله انتخاب کرد اما کلا دفاع دو نوع است: دفاع فعالانه یا اکتیو و دفاع غیر فعالانه یا انفعالی یا پاسیو.
به هنگام حمله های حاد و خطرناک مانند حمله ماتی معمولا مجبور به دفاع انفعالی می شویم. با توجه به تهدیدهای مستقیم و غیر مستقیم هدف مدافع عبارت است از تقویت پوزیسیون خودی و تخفیف فشار قوای مهاجم. موثرترین روش در این حالتها تعویض سوار های خطرناک حریف و مخصوصا وزیر است.
وقتی در بین حرکتهای مختلف امکان انتخاب پیدا کردیم باید فقط تهدیدهای عاجل مستقیم حریف را دفع کنیم. بقیه حرکات را صرف تقویت پوزیسیون کنیم تا بتوانیم در نقطه یا نقاطی از صفحه ضربه متقابل وارد کنیم. تا از فضا حریف بکاهیم و حتی آن را خنثی کنیم به هرحال هدف غایی دفاع انفعالی باید حمله متقابل یا ضد حمله و کسب ابتکار عمل باشد.
یک اصل مهم در دفاع این است: که نباید حرکتی را که حریف می خواهد به ما تحمیل کند خودمان داوطلبانه انجام دهیم. تا تحت فشار غیر قابل تحمل قرار نگرفته ایم. نباید امتیازی به حریف بدهیم یا نقطه ضعفی در پوزیسیون خود ایجاد کنیم.
هرچه حریف برای رسیدن به هدف تلاش بیشتری به خرج دهد ما فرصت بیشتری برای تقویت دفاع و زمینه چینی ضد حمله خواهیم داشت.
یک مثالی از بحث هایمان می پردازیم:
در گشایش های شطرنج معروف به گامبی ایونز که به شکل زیر می باشد:
e4 e5 2.Nf3 Nc6 3.Bc4 Bc5 4.b4<حرکت 1م>
این گامبی یا قربانی پیاده است.
B*b4 5.c3 Ba5 6.d4 …<حرکت چهارم>
سفید توانسته مرکز پیاده ای نیرومندی به وجود آورد. قبلا سیاه در این لحظه با حرکت ششم سیاه e*d4 بازی می کرد. پس از 0-0 با دو راه دشوار رو به رو می شد: یا حرکت هفتم سیاه d*c3 پیاده دوم را نیر بگیرد و برتری گسترشی چشمگیری نصیب سفید کند.یا یک حرکت گسترشی انجام دهد و بگذارد که سفید با c*d4 مرکز پیاده ای مطلوب را پدید آورد.
حالا امکانات تهاجمی سفید کمتر است زیرا نمی تواند با راندن پیاده های مرکزی خود مانع گسترش سیاه شود. سفید مجبور است قربانی را پس بگیرد وگرنه سیاه ضمن گسترش مهره ها برتری کمی را نیز حفظ کند. در صورت:
d*e5 d*e5 8.Q*d8+ N*d8 9.N*e5<حرکت هفتم>
